NederBlog

Liesbeth Smit

Amsterdam, 26/7/2010

Expert versus neppert

Dat mensen betweterig zijn, dat is op zich niet erg. Het is soms verfrissend. Maar vaak ook niet, en dan is het ronduit gevaarlijk. Dat is de irrationele betweterigheid die bijvoorbeeld de kop opsteekt als 99,9 procent van de wetenschappers ervan overtuigd is dat het een goed idee is als je kinderen vaccineert – terwijl meer dan een kwart van de ouders geen heil ziet in vaccinatieprogramma's.

Michael Specter schrijft voor The New Yorker en zijn laatste boek heet: How Irrational Thinking Hinders Scientific Progress, Harms the Planet, and Threatens Our Lives. Als je van Specter zelf wilt horen wat hij daarmee bedoelt, dan moet je het clipje op TED.com even bekijken. Je ziet hoe Specter zich boos maakt over het bezopen verzet tegen vaccinaties. [TED.com, 4-2010].

In Amerika wil 39% van de ouders hun kinderen niet vaccineren. De ouders zijn bang dat vaccinaties autisme veroorzaken, of verkeren in de foutieve veronderstelling dat ziektes als difterie, tetanus en polio niet meer voorkomen. [ABC News, May 5, 2010]

De argumenten voor verplichte vaccinaties zijn overweldigend. Zonder vaccinatie kun je overlijden aan een ziekte die je met 100 procent zekerheid kunt voorkomen. En jawel, alle wetenschappers, een buitenissige zonderling daargelaten, zijn het er over eens: vaccineren is veilig. Vaccineren is van essentieel belang voor elk individu, en zelfs voor een hele samenleving. En toch denken miljoenen betweterige koppige mensen dat ze zelf beter weten dan alle wetenschappers samen. Ze hebben ergens gehoord dat vaccinatie slecht is, en laten hun kind niet inenten.

Vertrouwen

Specter vermoedt dat de Amerikanen het vertrouwen in overheden en bedrijven hebben verloren, maar ik ben bang dat er iets serieuzers aan de hand is. Als ik zo om me heen kijk zie ik meer vertrouwen in bedrijven dan me lief is. Vertrouwen in bedrijven die acaibessen verkopen, bijvoorbeeld. Die verdienen grof geld aan het geloof dat acaipillen, -poeders en -sapje ziekten als diabetes en hartziekten voorkomen.

Zelf vertrouw ik geen websites die zinsneden met geel markeren als ze die belangrijk vinden. Als je gelooft in je product ziet je website er niet zo schreeuwerig en goedkoop uit.

Net zo leugenachtig als de mensen achter acai.org, maar een stuk professioneler, zijn de marketingtrollen van Nestlé en Kellogg's . Die van Kellogg's kwamen in de herfst van 2009 in opspraak omdat ze op de Cocoa Krispies- ontbijtgranen leuzen hadden geplakt als "now helps support your child's IMMUNITY”. [USA Today, 2009-11-02]

Als Kellogg's echt eerlijk was geweest, stond er iets heel anders op zijn pakken. Zoiets als verrijkt met transvet, bijvoorbeeld. Of:zit bommetjevol met suiker, suiker en nog meer suiker.

De collega's van Nestlé zijn geen haar beter. Die kregen deze zomer ruzie met de Amerikaanse reclamecommissie FTC om dat ze op de chocolademelk Boost Kid Essentials vertelden dat het spul de concentratie van kinderen met 20 procent verhoogt. [New York Times, July 14 2010]

Het rare is dat miljoenen Amerikanen – en miljoenen Nederlanders met hen - Nestlé en Kellogg's geloven. Zij kopen Cocoa Krispies en Boost Kid Essentials, en geven dat aan hun kinderen. En onder die miljoenen goedgelovige consumenten bevinden zich ook heel veel betweters die weigeren hun kinderen te laten vaccineren omdat vaccins autisme zouden veroorzaken.

Nestlé en Kellogg's verdienen geld aan het blinde geloof van consumenten. Wetenschappers die ziekten bestuderen niet. Waarom geloven er dan zoveel mensen de voedingsexperts van de grote bedrijven – en zijn er zoveel mensen achterdochtig tegenover wetenschappers? Waarom is het niet andersom? Waarom vertrouwen mensen onjuiste informatie op het internet over vaccins, maar wantrouwen ze hun eigen huisarts?

Ik weet niet wat er precies met onze samenleving aan de hand is, maar de opmars van het irrationalisme gaat verder dan dat we het vertrouwen in de overheid en in het bedrijfsleven hebben verloren. Er is op een veel fundamenteler niveau iets mis met ons.