23.04.2012

Slank en gespierd door 2-hydroxyestradiol

Een inactieve metaboliet van estradiol, 2-hydroxyestradiol, maakt postmenopausale vrouwen waarschijnlijk slank en gespierd, schrijven endocrinologen van Washington University in Maturitas. Of is het andersom? En maken slanke vrouwen veel 2-hydroxyestradiol aan?

In het lichaam zetten enzymen estradiol om in verbindingen als 'het goede' 2-hydroxyestradiol en 'het slechte' 16-hydroxyestradiol. De eerste metaboliet heeft nauwelijks oestrogene eigenschappen, maar verhoogt in dierstudies de verbranding van vet en de opname van glucose door de spiercellen. Geef je dikke ratten een half jaar 2-hydroxyestradiol, dan verliezen ze in die periode een kwart van hun lichaamsgewicht. [J Pharmacol Exp Ther. 2001 Dec;299(3):973-7.] Waarschijnlijk is 2-hydroxy-estradiol een AMPK-booster. [Obesity (Silver Spring). 2008 Jun;16(6):1284-8.]

De andere estradiolmetaboliet, 16-hydroxyestradiol, is daarentegen wel een actief oestrogeen. De verbinding kan bovendien het DNA aantasten. Repareert de cel die schade niet, dan kan hij daardoor veranderen in een kankercel.

Ergo: hoe meer estradiol je lichaam omzet in 2-hydroxyestradiol, des te beter. Hoe meer estradiol omzet in 16-hydroxyestradiol, des te slechter. Dat is waarschijnlijk de reden waarom een dieet met veel soja en koolgroenten de kans op hormoongerelateerde kankers vermindert: stoffen in soja en koolgroenten versnellen de omzetting van estradiol in 2-hydroxyestradiol. Lichaamsbeweging en een high-protein/low-carb-dieet hebben trouwens hetzelfde effect.

De onderzoekers vroegen zich af of ze die interessante effecten van 2-hydroxyestradiol ook in mensen konden aantonen, en bepaalden dus de hormonale niveaus in het bloed, en de lichaamssamenstelling, van een kleine honderd postmenopausale vrouwen van 49-80 jaar.

De onderzoekers verdeelden de vrouwen in drie evengrote groepen of tertielen aan de hand van de hoeveelheid 2-hydroxyestradiol in hun bloed. In het eerste tertiel is de concentratie het laagst, in het derde het hoogst. Ze maakten ook tertielen aan de hand van de ratio 2-hydroxyestradiol/16-hydroxyestradiol.

Toen de onderzoekers vervolgens keken of de hormonale niveaus verband hielden met de lichaamssamenstelling, ontstonden de figuren van hieronder. Hoe slanker de taille van de vrouwen, des te meer 2-hydroxyestradiol zat er in hun bloed, en des te gunstiger was de verhouding 2-hydroxyestradiol/16-hydroxyestradiol.

Een geringe vetmassa gaat samen met hogere concentratie van 2-hydroxyestradiol en een gunstiger ratio 2-hydroxyestradiol/16-hydroxyestradiol. Een hoge vetvrije massa ook.

Het onderzoek vertelt niet wat oorzaak en gevolg is. Zijn vrouwen die 2-hydroxyestradiol [structuurformule hiernaast] aanmaken slanker en gespierder? Of is het andersom? En zitten er in een slank en gespierd lichaam meer enzymen die estradiol omzetten in 2-hydroxyestradiol?

De onderzoekers hopen dat de eerste optie de juiste is. "These observations may suggest that perhaps increasing estrogen metabolism to the 2-hydroxyl pathway may have some beneficial effects on body weight", schrijven ze. "Data from animal studies indicate that administration of 2-hydroxyestradiol reduces body weight and improves metabolic profile. Its potential usefulness in human subjects remains undetermined and deserves investigation."

Bron:
Maturitas. 2012 May;72(1):66-71.