AmerikaBlog

Liesbeth Smit

Boston, 1/2/2009

Frustrated Scientists

Wetenschappers zijn gefrustreerd. Door de industrie, door de media. Door bedrijven die gezondheidsproducten willen verkopen, en de naam van universiteiten en onderzoekers te grabbel gooien. "Wetenschappelijk bewezen" is net zo'n loze kreet geworden als "volledig natuurlijk". Het betekent helemaal niks meer.

Waarom wetenschappers in toenemende mate gefrustreerd zijn is duidelijk. Wetenschappers doen geen onderzoek om producten aan te prijzen, maar om de waarheid te achterhalen. Als uit een artikel blijkt dat stofje zus in chocolade gezond is voor de bloedvaten, dan wil dat nog niet zeggen dat chocolade 'dus' gezond is. Dat ene artikel zegt daarover nog helemaal niks. Slechts als alle mogelijke effecten van chocolade op de gezondheid zijn onderzocht - bij duizenden mensen, in prospectief en gerandomizeerd onderzoek, in tientallen artikelen - dan pas kan een wetenschapper iets zeggen over de werking van chocolade. Maar dat is niet de manier waarop fabrikanten wetenschap zien en gebruiken. Voor fabrikanten is wetenschap niets meer dan een manier om 'gezonde' producten te verkopen.

Een andere ramp die een onderzoeker kan overkomen is dat zijn zorgvuldig opgezette onderzoek wordt opgepikt door een medium dat er een sensationele krantenkop bovenzet. Iets in de trant van "Koffie Geneest Parkinson". Waardoor de consumenten massaal koffie gaan drinken, ook als ze daar helemaal niet gezonder door worden.

Waartoe de berichtgeving van de media over anti-oxidanten in cacao heeft geleid zie je op websites als Cocavia.com. Daarop prijst Mars - de maker van die bruine reepjes - chocolade aan als een gezondheidsproduct: "Now CocoaVia Brand Heart Healthy Snacks have ingredients which may help to lower your cholesterol and promote healthy circulation while being deliciously rich and satisfying". Voor een onderbetaalde wetenschapper die jarenlang de catechines in cacao heeft bestudeerd is het ronduit frustrerend als schatrijke bedrijven nog meer geld gaan verdienen met zijn onderzoek.

Bovendien is het van de zotte als mensen chocolade gaan eten omdat chocolade zo gezond zou zijn. Ordinaire groenten en fruit zijn nog steeds gezondere bronnen van antioxidanten dan de allergezondste reep uit de fabrieken van Mars.

Stel je voor hoe iemand die zich baseert op de berichtgeving van de media een gezond dieet zou samenstellen. Daarin zit dan groene thee, voor de EGCG en andere polyfenolen. Daarin zitten yoghurts met probiotica. Daarin zit veel, heel veel chocolade - maar waarschijnlijk nauwelijks groenten en fruit.

De bron van al die gezondheidsnieuwtjes zijn wetenschappelijke publicaties, die door fabrikanten worden aangegrepen om hun producten aan te prijzen. Het internet zit vol met websites zoals Greentea.com en Hersheys.com, waarop respectievelijk een fabrikant van Wellness Teas en een maker van chocolade nog eens vertellen waarom de polyfenolen in hun producten zo verschrikkelijk gezond zijn.

Eerlijk is eerlijk. Chocofabrikant Hershey's zegt het zelf ook. Die verschrikkelijk gezonde polyfenolen in cacao zitten ook gewoon in groenten. "There is growing evidence that chocolate and cocoa contain beneficial compounds similar to those found in many fruits, vegetables, tea, and wine." Eigenlijk zou Hersheys ons moeten adviseren om vooral groenten te eten. Daarin zitten wel die geweldige polyfenolen, maar niet al dat suiker of verzadigd vet dat tegenkomt in chocolade. Maar dat advies kom je op de site niet tegen.

Als onderzoekers in de media aan het woord komen, doen ze hun best om een volledig beeld te geven. Eric Ding, als promovendus aan onze afdeling is verbonden en een goede vriend van mij, publiceerde ooit een artikel over chocolade.[Nutr Metab (Lond). 2006 Jan 3;3:2.] Sindsdien bellen kranten hem elk jaar rond Valentijnsdag op of hij iets kan zeggen over chocolade. Zo'n krant was bijvoorbeeld de Los Angeles Times, die schreef dat een dagelijkse inname van honderd milligram flavanolen de bloeddruk verlaagt en de gevoeligheid voor insuline verhoogt. [LA Times March 22, 2006] Maar, zegt Ding: "No one has done any long-term, randomized trials - carefully controlled experiments in which people are given flavanol-rich chocolate, or not, and had their heart health tracked over years."

Het bewijs is dus nog onvoldoende, zegt Ding. Maar dat vergeet iedereen voor het gemak. De bedrijven voorop.

Tijdens een discussie met voedingsdeskundigen van Harvard vroeg ik me hardop af waarom we nog onderzoek doen, terwijl we al lang weten wat gezonde voeding is. (Groenten, fruit, volkoren granen, vis, noten en vloeibare olie). "Om tegenwicht te bieden aan de onzinnige publicaties van fabrikanten", luidde het antwoord van sommige doorgewinterde wetenschappers. En dat is moeilijk. De National Institutes of Health, de belangrijkste bron van voedingsonderzoek, hebben jaarlijks een kleine dertig miljard dollar te besteden. Dat bedrag besteedt de voedingsindustrie jaarlijks aan reclame en promotie, aldus de CSPI.

Het budget van de NIH is de afgelopen jaren gekrompen, terwijl de stroom nep-publicaties van de industrie alleen maar verder toeneemt. De echte onderzoekers zitten dus niet alleen steeds krapper bij kas, maar zijn ook steeds meer tijd kwijt met het bijhouden van het misleidenden, door de industrie betaald prut-onderzoek.

Acai

In het gezonde mediadieet zit nu waarschijnlijk ook de Acai-bes. De Acai is inmiddels zo beroemd dat hij al heeft mogen verschijnen in Oprah. Het nieuwste superfruit voorkomt kanker, hartaanvallen en Alzheimer, aldus pseudo-wetenschappelijke clips op YouTube.

Gelukkig zijn sommige YouTube-kijkers mondig genoeg om er wat van te zeggen. "The author of this advertisement could be taken to court for these manipulative statements", reageert The Teabag bijvoorbeeld. "People could get sick if they take this video seriously. This is very unethical and scary."