NederBlog

Liesbeth Smit

Boston, 18/9/2010

Suiker

Tijdens een conferentie over gezonde voeding drukte een vrouw van de Nederlandse Suikerstichting [Website] een suikerspin in mijn handen. Ik keek er bevreemd van op. Had ik iets gemist? Sinds wanneer was suiker gezond? Maar de Suikerstichtingmevrouw verzekerde me dat er nauwelijks caloriën in de spin zaten, en dat die caloriën nog gezond waren ook. Dus kijk eens aan.

Nou zou het kunnen dat de Suikerstichtingmevrouw gewoon in de war was. Tragisch, maar het kan gebeuren. Ik wilde al iemand van de bewaking aanspreken, zodat de Suikerstichtingmevrouw de hulp kon krijgen die ze nodig had - maar wierp eerst even een blik in een brochure van de Suikerstichting. Toen wist ik dat de Suikerstichtingmevrouw gewoon haar werk deed. Volgens de Suikerstichting was er "geen wetenschappelijke aanleiding om een onderscheid te maken tussen eenvoudige en complexe koolhydraten".

Fijn voor de Suikerstichtingmevrouw. Jammer voor ons.

'Suiker' is een containerbegrip geworden, want we zijn het ook gaan gebruiken voor zoetstoffen die geen caloriën leveren. De koolhydraat die je in je koffie doet en die je 'suiker' noemt heet eigenlijk sucrose. Je ziet zijn structuurformule hieronder. Het is een disaccharide die bestaat uit een glucose- en een fructose-eenheid, die samen een molecuul vormen. Glucose is de belangrijkste koolhydraat in honing. De complexe koolhydraten in aardappelen, pasta, brood en groenten bestaan uit langere glucoseketens. Fructose is een belangrijk koolhydraat in fruit. En sommige mensen noemen ook 'glucose' en 'fructose' wel eens 'suiker'.

Heel verwarrend allemaal. Achteraf had de Suikerstichting zichzelf beter Sucrosestichting kunnen noemen. Met zo'n naam was het moeilijker om te negeren dat tientallen, misschien wel honderden, wetenschappelijke publicaties de noodklok luiden over suiker. Pardon. Over sucrose.

Natuurlijke suikers

Amerikanen aten in 2009 13 kilo minder sucrose dan in 1970. Dat komt niet omdat Amerikanen sinds 1970 gezonder zijn gaan eten, maar omdat fabrikanten de duurdere biet- en rietsuiker in frisdranken en gebak zijn gaan vervangen door het goekopere High Fructose Corn Syrup. Daarvan eten Amerikanen volgens de tabellen van het Amerikaanse landbouwministerie jaarlijks 16.5 kilo extra.

Voedingsonderzoekers verwachten dat de trend van minder sucrose maar meer High Fructose Corn Syrup in de komende jaren terug zal omdraaien. Amerikanen zijn bang geworden voor High Fructose Corn Syrup door de verhalen over het verband tussen de zoete maisstroop en overgewicht en diabetes. Diezelfde Amerikanen denken, gehersenspoeld door populaire media en paranoïde websites, dat je van zoetstoffen zoals aspartaam kanker krijgt. De nieuwe held onder de koolhydraten is nu opeens sucrose. De gewone tafelsuiker dus.

Het opgepoetste imago van sucrose leidt tot redelijk krankzinnige consumptiepatronen. Een vriend van me drinkt op een avond 33 gram sucrose in de vorm van cola. Om light-Cola loopt hij met een grote boog heen, want light is in zijn ogen ongezond. Hij is er heilig van overtuigd dat 'onnatuurlijke zoetstoffen' slecht voor hem zijn.

De voedingsindustrie speelt handig in op de consumentenverwarring. In de afgelopen zeven jaar is het aantal sucroseproducten met all-natural- en organic-claims verdubbeld. De voedingsindustrie gebruikt zulke claims graag voor ongezonde producten. De New York Times publiceerde verleden jaar een reportage over het opgepoetste imago van sucrose. "Sugar Is Back on Food Labels, This Time as a Selling Point", stond er boven. [New York Times March 20, 2009]

Ook de bedrijven die zich afzetten tegen de main stream in de voedingsindustrie maken zich schuldig aan het verdoezelen van het verschil tussen gezond en ongezond. Biologische honing en dito rijststroop zijn populair bij mensen die de gewone tafelsuiker hebben afgezworen, maar voor het lichaam zijn de koolhydraten in die o zo sympathieke producten net zo riskant als sucrose.

Suiker voor gezonde mensen

In Nederland draagt de Suikerstichting niet bij aan de correctie van de misverstanden. Geen wonder, want de stichting behartigt de belangen van de suikerproducerende en -verwerkende industrie. Volgens de stichting mag je zoveel sucrose eten als je wilt. In het rapport Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad is immers geen maximum gesteld aan de hoeveelheid suiker, aldus de stichting. Dat klopt. Ook de Gezondheidsraad laat wel eens steekje vallen. Maar dat wil nog niet zeggen dat sucrose gezond is.

De American Heart Association deed zijn huiswerk grondiger dan onze Gezondheidsraad en stelde wel richtlijnen op. De Association vindt dat je per dag als vrouw maximaal 25 gram en als man maximaal 37 gram toegevoegde sucrose mag eten. [americanheart.org] Zoveel sucrose zit in bakje yogurt met 100 gram Cruesli Multifruit of een blikje frisdrank.

Zulke richtlijnen vind je op de website van de Suikerstichting niet. In plaats daarvan schrijft de stichting vaagjes dat sucrose "prima in een gebalanceerd voedingspatroon past". Toch jammer dat praktisch niemand in Nederland zo'n "gebalanceerd voedingspatroon" heeft. Volgens de voedselconsumptiepeiling onder 19-30 jarigen haalt niemand de richtlijn van 200 gram groenten per dag. [rivm.nl VCP 2003] Daarnaast eet de gemiddelde Nederlander ook nog eens teveel verzadigd vet, teveel zout, te weinig vis, te weinig vezels en te weinig fruit. Bovendien is de gemiddelde hoeveelheid lichaamsbeweging ook nog eens te laag. Dus eigenlijk zou de Suikerstichting ons moeten adviseren om helemaal geen sucrose meer te eten.

De Suikerstichting zal je niet vertellen dat er talloze studies zijn gedaan naar het effect van sucrose en geraffineerde koolhydraten in witbrood, witte rijst en witte pasta. Volgens die studies is zelfs verzadigd vet nog gezonder dan sucrose. De Suikerstichting doet net of die studies niet bestaan, en adviseert consumenten om verzadigd vet te vervangen door sucrose. Voedingswetenschappers weten al jaren dat je door die ruil van de regen in drup komt. [Curr Atheroscler Rep. 2010 Aug 14. [Epub ahead of print].] Wanneer je verzadigd vet vervangt door simpele koolhydraten stijgt de concentratie triglyceriden en LDL-cholesterol in je bloed spectaculair, terwijl die van het gezonde HDL-cholesterol juist zakt. Netto effect: een verhoogde kans op een hartaanval.

Maar goed, wetenschappers hebben makkelijk praten. Zij hoeven alleen maar te vertellen hoe het precies in elkaar zit. Terwijl de stakkerds van de Suikerstichting bij elk suikerklontje dat jij niet meer koopt, of elk blikje frisdrank dat jij links laat liggen, een beetje armer worden.