|
|
|
||
|
|
||
|
0 4 - 1 1 - 2 0 0 3 Hoe visolie beschermt tegen kanker
Als een goede wetenschapper iemand is die mythes om zeep helpt, dan moet de Wageningse toxicologe Yvonne Dommels cum laude promoveren. De promovenda haalde in haar promotieonderzoek in één keer twee theorieën onderuit die dieet- en gezondheidsgoeroes de laatste tien jaar met verve hebben verkondigd.
Volgens een populaire theorie kunnen plantaardige onverzadigde vetten, zoals die zitten in maiskiemolie en zonnebloemolie, de kans op darmkanker verhogen. Het lichaam zet ze om in de stof prostaglandine E2, dat de celdeling bevordert. Snel groeiende tumoren, beweert de theorie, doen het daarom beter als er meer prostaglandine E2 aanwezig is.
Nog steeds volgens dezelfde theorie werken vetzuren in vis andersom. Naarmate de inname van vetzuren van vis hoger is, maakt het lichaam minder prostaglandine E2 en meer van het niet erg actieve prostaglandine E3. Omdat prostaglandine E3 de celdeling niet bevordert, en volgens sommige onderzoekers allerlei zelfmoordmechanismen in kankercellen opstart, vermindert een dieet met veel vetzuren uit vis de kans op kanker.
Dierstudies leken de prostaglandinetheorie te bevestigen. Proefdieren die veel visolie eten, krijgen minder vaak darmtumoren. Tegelijkertijd krijgen proefdieren die veel onverzadigde vetzuren uit maïsolie en zonnebloemolie binnenkrijgen juist vaker darmkanker.
Maar sinds Dommels weten we dat die theorie niet klopt. "Toen ik een vetzuur uit vis aan darmkankercellen gaf, reageerden die zoals je zou verwachten. Ze stierven. Maar toen ik de proef herhaalde met arachidonzuur, een vetzuur dat het lichaam maakt van de celdelingbevorderende vetzuren uit planten, stierven ze ook." De plantaardige vetzuren zelf hadden geen effect.
Er was dus iets anders aan de hand. "Arachidonzuur en visvetzuur hebben veel dubbele bindingen", vervolgt Dommels. "Daardoor kunnen ze makkelijk met zuurstof reageren tot agressieve verbindingen die cellen kunnen doden. Die schadelijke verbindingen zouden wel eens de verklaring kunnen zijn." Om die theorie van de natuurlijke chemotherapie te testen herhaalde Dommels haar proeven met de antioxidant vitamine E. Die beschermt de visvetzuren tegen reacties met zuurstof, en voorkomt dat de agressieve verbindingen ontstaan.
Om die reden adviseren gezondheidsgoeroes om vitamine E samen met visolie in te nemen. Zonder anti-oxidanten als vitamine E, zeggen de goeroes, doet visolie meer kwaad dan goed. Ook die theorie kan op de helling. "Samen met vitamine E ontstonden de vrije radicalen inderdaad niet", zegt Dommels. "De darmkankercellen bleven leven."
Gezonde darmcellen, bleek uit Dommels' dierproeven, hadden geen last van de natuurlijke chemotherapie door visolie. "Gezonde cellen kunnen zich beschermen door meer natuurlijke anti-oxidanten aan te maken", zegt de promovenda. "We konden met DNA-chips bijvoorbeeld zien dat in de gezonde darmcellen van ratten de productie van ferritine omhooggaat door visvetzuren. Dat is een eiwit dat ijzer bindt en onschadelijk maakt, en zo voorkomt dat ijzer de vorming van de agressieve stoffen bevordert."
Teveel antioxidanten doen de beschermende werking van vetten uit vis dus teniet. Toch pleit Dommels er niet voor om alle anti-oxidanten uit producten met visvetzuren te halen. "Dan worden de vetten ranzig", zegt Dommels. "Dat is natuurlijk ook niet de bedoeling."
Yvonne Dommels promoveerde op 12 september cum laude bij prof. Peter Jan van Bladeren, bijzonder hoogleraar in de Toxicokinetiek en biotransformatie.
Wb, het Weekblad voor Wageningen UR, nr. 25, 11 september 2003. |
|
|
[Definitie:] "An ergogenic aid is any substance or phenomenon that enhances performance."
(Wilmore and Costill) 
