|
|
[Definitie:] "An ergogenic aid is any substance or phenomenon that enhances performance."
(Wilmore and Costill) 
|
|
|
||
|
||
|
2 5 - 0 8 - 2 0 0 6 Tillen of trillen?
Hans Wassink
Een apparaat dat met minder inspanning dan klassieke krachttraining voor spectaculaire resultaten zorgt, zoals extra spiermassa, een verhoogde vetverbranding, meer conditie en dat bovendien nog een probaat middel zou zijn tegen ernstige spierziekten als MS. Deze wondermachine – trilplaat geheten – rukt op in fitnessland. Ruim tweehonderd van de naar schatting zestienhonderd fitnesscentra in Nederland beschikken al over dit peperdure stuk high tech trainingsgereedschap. Van de trilplaat zijn diverse merken op de markt, maar het basisprincipe achter al die producten is identiek. De machine wekt trillingen op en draagt die over op het lichaam. Daardoor trekken de spieren op reflexmatige wijze samen. Door trilfrequentie van dertig tot zestig trillingen per seconde zouden vooral de fast twitch of snelle spiervezels zich snel en vaak moeten aanspannen. Dat is interessant. Snelle spiervezels kunnen groter worden dan de slow twitch of langzame spiervezels. Normale krachttraining, waarbij je explosief en zwaar traint, draait dan ook om het sterker en dikker maken van de snelle spiervezels. Het is een type inspanning dat je niet lang kunt volhouden, zoals iedereen die met een bijna maximaal gewicht bankdrukt of squat zal beamen. Wat betreft de geringere duur van belasting, is de trilplaat in ieder geval kampioen. Gemiddeld duurt een trilsessie voor het hele lichaam niet langer dan maximaal vijf minuten.
De fabrikanten verwijzen wie twijfelt aan de ongelofelijke effecten van de trilplaten door naar talrijke wetenschappelijke studies. Zo staat op de website van NEMES een lange lijst artikelen uit kranten en tijdschriften, en wetenschappelijke studies van vooral dr. Carmelo Bosco, de Italiaanse ontwikkelaar en godfather van de whole body vibration. Ook de websites van concurrerende fabrikanten, zoals Galileo 2000 en Powerplate verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek. Bij Powerplate is dat met name een literatuurstudie, uitgevoerd door de inspanningsfysioloog drs. A. van Diemen. Het kroonjuweel uit de overzichtsstudie is een onderzoek aan de universiteit van Bayreuth (juli 2002), dat concludeert dat het trainen op de Powerplate dezelfde resultaten geeft als traditionele krachttraining. Sportief onderzoek: de literatuur In Nederland hebben de Nederlandse Sport Federatie en het Nederlands Olympisch Comite de trillingen in fitnessland opgepikt. Die organisatie hebben de hoogleraar Peter Hollander van de Vrije Universiteit een literatuuronderzoek laten doen naar whole body vibration - om te zien of er misschien interessante toepassingmogelijkheden voor de sport zijn. Hollander publiceerde zijn literatuurstudie Vibratietraining. Een op literatuur gebaseerd advies op verzoek van NOC*NSF over het nut van vibratietraining in 1999, en zijn kritiek was vernietigend. Van "een gerichte training van spieren is geen sprake" en geen enkel onderzoek stelde duidelijk dat er een prestatieverhogend effect van "vibratietraining op de hormoonhuishouding" uitging. Met andere woorden, geen verhoging van spieropbouwende hormonen als testosteron of groeihormoon, een claim die wel door de verschillende fabrikanten wordt gedaan. Wat is er volgens u mis met de wetenschappelijke onderzoeken waar de fabrikanten van trilplaten mee aankomen? Hollander: "Laat ik eerst zeggen dat de onderzoeken de claims op de websites van de fabrikanten niet onderbouwen. Meer spiermassa, een hogere vetverbranding, medisch nut bij ernstige spierziekten, in de studies zie je dat niet terug. Met name de belofte dat trilplaten ernstig zieke mensen kunnen helpen stoort mij enorm. Verder vergelijken de willekeurige spiercontracties– zeg maar: u tilt doelbewust een gewicht van de grond – met de reflexmatige opgewekte onwillekeurige spiercontractie door vibratie. Die twee contracties zijn niet vergelijkbaar. Bij het tillen van een halter is een groter deel van het zenuwstelsel actief dan bij een door vibratie opgewekte spierreflex. Daarom heb ik in mijn literatuurstudie alleen gekeken naar studies waarin onderzoekers vibratie toepassen tijdens het uitvoeren van willekeurige spiercontracties. Het ging me om de effecten van vibratie op de ontwikkeling van spierkracht. Dan blijven er twee onderzoekers over, de Italiaan Bosco en de Israelier Issurin. Beiden zijn commercieel gelieerd aan fabrikanten van trilplaten, en dat is in de wetenschap natuurlijk altijd een probleem." "Bosco heeft bijvoorbeeld gekeken naar naar armbuigoefeningen bij boksers. De ene arm moest tegen de weerstand van een kabelpulley onder vibratie buigen terwijl de proefpersonen de andere arm moest buigen zonder vibratie. De toegenomen electrische activiteit in de vibratie-arm moet dan bewijzen dat er in de ene arm meer gebeurt, maar dat zegt op zich niks. Het kan wel het effect zijn van een weinig effectieve aansturing van de spieren. Daardoor was mijn advies aan het NOC*NSF negatief." Websites verwijzen naar Fins onderzoek, waarbij proefpersonen na vier maanden vibratietraining op de Powerplate een toename in explosieve kracht van 8,5% hadden. Hollander: “Dat is een onderzoek waar iets uit kwam. Daar tegenover staan allerlei weinig indrukwekkende onderzoeken naar de trilplaat, en honderden gedegen wetenschappelijke studies naar gewone krachttraining. Op basis van die ene studie kun je geen positief advies geven. Vandaar dat ik NOC*NSF heb geadviseerd eens echt degelijk onderzoek te laten doen. Dat is vorig jaar gedaan door dr. Jo de Ruiter. De Ruiter is een tienkamper die goed op de hoogte is van krachttraining. Zijn onderzoek is gepubliceerd in Geneeskunde & Sport (oktober 2002)." Sportief onderzoek: de empirie De Ruiter onderzocht of elf weken Whole Body Vibration-training de spieren van de bovenbenen sterker maakt en de maximale spronghoogte laat toenemen. Tien proefpersonen trainden drie keer per week. Ze stonden per training vijf tot acht keer een minuut op een Galileo 2000-trilplaat. Tien controlepersonen volgden hetzelfde programma, maar stonden in identieke houding naast de trilplaat. Toen de proef was afgelopen, bleek dat de trilplaat geen effect had gehad. De Ruiter: "Een proef met twee groepen van tien proefpersonen is natuurlijk een klein onderzoek. Maar daar hebben we bij het interpreteren van de resultaten natuurlijk rekening mee gehouden. Al hadden we de test bij honderd proefpersonen gedaan, dan zou het nog geen verschil hebben gemaakt." Kritiek over en weer De kritiek van professor Hollander en de onderzoeksresultaten van dr. Jo de Ruiter is hard aangekomen bij de trilplaatfabrikanten. De kosten van een trilplaat bedragen gemiddeld tienduizend euro. Fitnesscentra die hebben geïnvesteerd in de trilplaat zijn niet blij met het onderzoek.
Dr. Jo de Ruiter pareert: "De producenten vinden natuurlijk allemaal hun eigen apparaat en methode uniek en het beste, maar het werkingsprincipe van vibratietraining is hetzelfde." Een ander punt van kritiek luidt dat het trainingsprogramma in het onderzoek van De Ruiter geen gebruik maakte van progressieve belasting. Daardoor zou de intensiteit van de inspanning te gering zijn om effect te hebben. De Ruiter: "We hebben wel degelijk progressief belast door het aantal sets te verhogen." De Ruiters advies voor mensen die iets willen doen voor hun conditie of spierkracht is dan ook simpel, besluit de onderzoeker. "Ga gewoon sporten." Tot slot is er onderzoek gedaan naar het trainen met de Powerplate door een team van de universiteit van Leuven. De studie zal verschijnen in het julinummer van Medicine in Science and Sports Exercise. Fitnessexploitant en Powerplatepromotor Guus van der Meer verwacht er veel van. "Het zal een bommetje leggen onder al die kritiek!", zegt hij. Maar bij navraag willen de Belgische wetenschappers alleen kwijt dat het onderzoek niet aantoont dat de Powerplate de aanwas van spiermassa bevordert. Als dat zo is, zal 'het bommetje' waarschijnlijk niet meer blijken te zijn dan een voetzoekertje. |
|
|
