|
|
[Definitie:] "An ergogenic aid is any substance or phenomenon that enhances performance."
(Wilmore and Costill) 
|
|
|
||
|
||
|
1 1 - 0 9 - 2 0 0 3 Wetenschappers moeten leerboeken steroiden herschrijven
Krachtiger steroiden, steroiden met minder bijwerkingen en steroiden met nieuwe eigenschappen - daar moet het onderzoek naar de non-genomische werking van steroiden toe leiden. Dat zegt wetenschapsjournalist Mark Greener in een overzichtsartikel in The Scientist, waarin hij de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van fundamenteel steroidenonderzoek samenvat.
Jarenlang vertellen leerboeken hetzelfde verhaal over de werking van steroiden - androgenen, oestrogenen, corticosteroiden en progestagenen. Ze koppelen aan receptoren die direct instructies overbrengen aan het DNA. Dat er meer aan de hand is, weten onderzoekers al sinds de jaren zestig, toen ze de non-genomische werking van steroiden ontdekten. Daarover is nu zoveel informatie verzameld dat de revisie van de leerboeken eindelijk kan beginnen.
Eigenlijk zijn de begrippen genomisch en non-genomisch niet goed. Beide manieren waarop steroiden werken hebben - meestal - te maken met het genoom. De ene - de klassieke - is direct, de andere niet. Wetenschappers hebben het dan respectievelijk over over een 'transcriptioneel' effect en een 'non-transcriptioneel' effect. Met transcriptioneel bedoelen ze dat de steroide koppelt aan een eiwit in de cel, de receptor. Komt die binding tot stand, dan maakt het steroide-hormoon-complex zich los en beweegt het naar het DNA. Daar zorgt het ervoor dat de cel een stukje van dat DNA afleest - en dat heet 'transcriptie'.
Die transcriptionele werking heeft minimaal enkele uren tijd nodig. Hormonen die direct inwerken op de cel, zoals insuline, schildklierhormoon en groeihormoon, werken anders. Die hebben onmiddellijk effect. Ze binden aan een receptor, en zorgen ervoor dat de cel allerlei eiwitten gaat aanmaken, die weer andere eiwitten aanschakelen, totdat in een mum van tijd in de cel een cascade van processen is opgestart. In die cascade wordt trouwens vaak toch weer het DNA aangeschakeld - vandaar de wrevel bij de term 'non-genomisch'.
In 1963 kwamen onderzoekers de nongenomische werking van steroiden op het spoor toen ze ontdekten dat de steroide aldosteron al vijf minuten na injectie iets veranderde in bloedvaten. Die korte tijd maakte dat het wel om een non-transcriptioneel effect moest gaan. Het hormoon bleek bovendien ook te werken op rode bloedcellen - en die hebben geen celkern met DNA.
Sinds 1963 zijn steeds meer van die non-transcriptionele effecten van steroiden ontdekt. Volgens Tommaso Simoncini van de universiteit van Pisa, Italie, wijzen die effecten in dezelfde richting: ,,Je moet transcriptionele effecten van steroiden zien als de motor die cellen aandrijft'', zegt hij. ,,En de non-genomische werking is het stuurwiel, die de richting van de cel bepaalt.'' Welk effecten van steroiden genomisch, en welke non-genomisch zijn, vind je samengevat in deze figuur.
Misschien gaat er zelfs een universeel non-genomisch effect aan elke genomische actie van steroiden vooraf. Dat denkt Axel Allera van de universiteit van Bonn, die onderzoek doet naar het Steroid Hormone Recognition and Effector Complex (SHREC). SHREC loodst oestrogenen, corticosteroiden en progestagenen de levercellen in. Als SHREC actief wordt, start de cel legio non-genomische effecten op - en dan moet de klassieke steroide werking dus nog beginnen.
Wat ook is veranderd is het beeld van wat er in cel gebeurt op het moment dat daar verschillende hormonen op in werken. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld de interactie tussen schildklierhormonen en corticosteroiden opgehelderd, en ontdekt dat de receptoren van beide hormonen eiwitjes in de cel nodig hebben om te functioneren - dezelfde eiwitjes, om precies te zijn. Naarmate er meer receptoren voor het ene hormoon zijn bezet, functioneren de receptoren van het andere hormoon minder goed. Dat betekent dat corticosteroiden en schildklierhormonen elkaar beconcurreren.
Aha.
Mark Greener. Steroid Action Gets a Rewrite. The Scientist Volume 17 | Issue 17 | 31 | Sep. 8, 2003. |
|
|
