07.01.2014

Waarom je gesponsorde studies soms met een korrel zout moet nemen

Als het even kan vermelden we bij de studies die we op deze webstek bespreken wie ze heeft betaald. Dat doen we niet omdat we de sponsors in het zonnetje willen zetten, maar omdat we jou, lieve lezer, willen vertellen dat je die studie misschien met een korrel zout moet nemen.
Als het even kan vermelden we bij de studies die we op deze webstek bespreken wie ze heeft betaald. Dat doen we niet omdat we de sponsors in het zonnetje willen zetten, maar omdat we jou, lieve lezer, willen vertellen dat je die studie misschien met een korrel zout moet nemen.

Volgens een inmiddels klassieke studie, die in 2003 verscheen in BMJ, zijn gesponsorde studies vier keer vaker positief over het product van de sponsor dan studies die niet door een producent zijn betaald. Die studie had betrekking op medicijnen.

De auteurs verzamelden dertig eerder gepubliceerde analyses, waarin onderzoekers probeerden te becijferen hoe groot de invloed van sponsors op de uitkomst nu precies is. In de studie die in 2003 verscheen veegden de onderzoekers de uitkomsten van die analyses bij elkaar, en berekenden aan de hand daarvan hoeveel groter de kans op een (voor de sponsor) positieve uitkomst was bij gesponsord onderzoek.

Sommige studies waren farmaco-economisch, andere trials, en weer andere meta-analyses. Ze betroffen ziekten als osteoartritis, multiple myeloma, psychiatrische ziekten, Alzheimer en embolie, of medicijnen als tacrine, clozapine, nieuwe anticonceptiepillen, EPO en antidepressiva. Zoals je in de figuur hieronder ziet was de kans op een positieve uitkomst bij een gesponsorde studie vier keer hoger dan bij een studie die was gefinancierd door een partij die niets wil verkopen.


Als het even kan vermelden we bij de studies die we op deze webstek bespreken wie ze heeft betaald. Dat doen we niet omdat we de sponsors in het zonnetje willen zetten, maar omdat we jou, lieve lezer, willen vertellen dat je die studie misschien met een korrel zout moet nemen.


Een aantal eerder gepubliceerde analyses keken ook naar de methodologie van het gesponsorde onderzoek. Die was vaak zelfs iets beter dan niet-gesponsord onderzoek.

Waarom is gesponsord onderzoek zo vaak positief? Tsja. Wat vaak gebeurt is dat de opzet van gesponsord onderzoek niet helemaal eerlijk is. De dosis van het middel van de concurrent is dan bijvoorbeeld niet goed, zodat het niet goed werkt of ongewoon veel bijwerkingen heeft.

Een andere mogelijke oorzaak is dat sponsors ervoor zorgen dat niet al het onderzoek dat zij betalen verschijnt in de wetenschappelijke tijdschriften. Ze laten onderzoek met een minder mooie uitkomst verdwijnen in een bureaula. Surveys onder wetenschappers hebben dat duistere vermoeden inderdaad bevestigd. [Trials. 2011 Jan 12;12:9.]

De auteurs van de BJM-analyse hebben later nog vaker gepubliceerd over dit onderwerp. Telkens stuitten ze op hetzelfde fenomeen: gesponsorde studies zijn vaker positief over bijwerkingen, gewenste effecten en efficiency van middelen dan niet-gesponsorde studies. [Cochrane Database Syst Rev. 2012 Dec 12;12:MR000033.]

Inderdaad, de BMJ-studie gaat over medicijnen, niet over voeding en supplementen. Maar ook in die gebieden is de invloed van sponsors aanwezig, en misschien nog wel in sterkere mate dan in de farmacie.

In 2007 verscheen in PLoS Medicine een studie naar de invloed van sponsors in onderzoek naar de gezondheidseffecten van frisdrank, sapjes, melk en andere vloeibare voedingsmiddelen. Het onderzoek concludeerde dat een studie die is betaald door de industrie vier tot acht keer vaker positief uitvalt dan een studie die niet is betaald door het bedrijfsleven.

Bron:
BMJ. 2003 May 31;326(7400):1167-70.

Meer:
Het bedrijf dat betaalt, bepaalt (29-1-2007)