07.02.2007

De geschiedenis van het gebruik van testosteron als anabool

Ergogenics reconstrueert het begin van een praktijk waarover de geschiedenisboeken zwijgen. De geschiedenis van het gebruik van anabolen in de sport begon eerder dan handboeken vertellen.

1889

Charles-Edouard Brown-Sequard bespreekt tijdens een bijeenkomst van de Society of Biology in Parijs zijn proeven met extracten van testikels van honden en knaagdieren, die hij bij zichzelf heeft ingespoten. De 72-jarige onderzoeker is enthousiast over het effect. Hij voelt zich jonger. Zolang hij zichzelf met de liquide testiculaire injecteert, tenminste. Daarna ebt het gevoel snel weg. [2]

Het is het begin van een rage. Overal beginnen artsen extracten te injecteren. Zoms gaan ze zelfs hormoonafscheidende klieren implanteren in mannen en vrouwen die vinden dat ze vitaler moeten worden.

1894

Oskar Zoth en Fritz Pregl melden dat testiculaire extracten de spierkracht vergroten. Of dat werkelijk zo is, dat vragen latere onderzoekers zich af. [2]

1896

"Sporters zijn ideale proefpersonen voor onze preparaten", schrijft Zoth in een artikel over zijn proeven. "Als ze werken, zouden sporters er beslist interesse in hebben." [2]

1920

De van origine Russische arts Serge Voronoff transplanteert de testikels van een jonge aap naar het lichaam van een oude man. Die, zo beweert Voronoff, verjongt en ontwikkelt meer musculatuur. Het is het begin van een rage. In de jaren die volgen zullen enkele duizenden rijke mannen op leeftijd zich laten verjongen door apenklieren te laten implanteren.

1927

Op de University of Chicago isoleert Lemuel McGee 'de mannelijke factor' uit weefsel van stieren. C. Funk en B. Harrow halen in hetzelfde jaar uit de urine van mannen een stof die ze 'mannelijk hormoon' noemen, en die bij hanen met weinig mannelijke hormonen de kam laat groeien. De extracten uit urine en dierlijke weefsels komen als preparaat op oliebasis op de markt. Of sporters die preparaten hebben gebruikt? Dat weten we niet.

1935

Onderzoekers slagen erin testosteron te synthetiseren. Het hormoon is enkele maanden eerder ontdekt. "Zwitserse en Duitse labs zijn gereed om genoeg testosteron te produceren om alle homoseksuelen op deze wereld te genezen en alle oude mannen te revitaliseren", schrijft het weekblad Time opgetogen. [Time Sep. 23, 1935] Omdat er nog geen actiegroepen voor homorechten zijn opgericht blijven de ruiten van het weekblad heel. Volgens Time is die uitspraak gedaan door Leopold Ruzicka. Ruzicka is de wetenschapper die testosteron uit cholesterol heeft gesynthetiseerd.

1936

De Olympische Spelen vinden plaats in Nazi-Berlijn. Volgens geruchten die later zullen circuleren gebruiken de Duitse atleten testosteron. Historicus John Hoberman gelooft er niets van. In de Duitstalige literatuur over testosteron die in de jaren dertig verschijnt staat niets over het gebruik door sporters. De Duitsers hadden ook weinig met hormonen. Ze zagen meer in rasveredeling. [2]

1937

Schering produceert de eerste ampullen testosteronpropionaat. Ze zijn bedoeld voor onderzoek. [1]

1938

De farmaceuten Schering en Glidden krijgen ruzie. Wie van hen krijgt het alleenrecht op de productie van testosteron? De uitkomst van het gevecht is een kartel-afspraak. [1]

1938

Impotente mannen verliezen vet, worden hariger en gespierder als ze een gel met testosteronpropionaat gebruiken. Dat meldt de Brit George Foss van het Royal Infirmary in Bristol in The Lancet. Sommige mannen ontwikkelen zelfs het lichaam dat je verwacht van een bokser. [Time Dec. 26, 1938] Gels die je 's nachts op je buik of je benen smeert, schrijft Foss, zijn comfortabeler dan injecties.

1938

Samuel Alexander Vest en John Eager Howard experimenteren op mannen die door een medische oorzaak geen geslachtshormonen meer kunnen aanmaken. Ze geven de mannen testosteron. [Time Mar. 14, 1938] Het hormoon werkt boven verwachting. De proefpersonen worden 'mannelijker'. "Maar de effecten verdwijnen als we stoppen met de toediening', aldus de onderzoekers.

1939

Het plantje Sarsaparilla of Smilax bevat natuurlijke steroidverbindingen, die in een lab kunnen veranderen in verbindingen als estradiol en testosteron. Maar de verbindingen, zoals ze in de plant voorkomen, doen in het lichaam niets, zegt Earl Marker van Penn State. [Time Dec. 25, 1939] Marker waarschuwt alvast voor de advertenties die ongetwijfeld zullen opduiken, nu de kranten bolstaan van de berichten over testosteron. "Ben je mager? Altijd moe? Sombertjes? Drink dan een flesje Smilax en zie hoe hard je spieren groeien!" Werken die producten? Natuurlijk niet, zegt Marker.

1939

Testosteron laat de penis groeien, maar laat de testikels krimpen. Dat ontdekten onderzoekers van het Britse Lister Institute toen ze proeven deden met ratten. Het verjongingsproces remmen deed het hormoon echter niet, aldus de Britten. Potenter werden de dieren wel. "Maar als de conditie niet verbetert, dan is die seksuele stimulans biologisch onnatuurlijk en medisch ongewenst." [Time Jul. 24, 1939]

1940-1945

Als Adolf Hitler het tijdens WO2 even helemaal niet meer zag zitten gaf zijn lijfarts Theodor Morell hem injecties met Testoviron. Testoviron werd gemaakt door Schering en bevatte testosteronenantaat. De doses waren echter te klein om enig effect op de constitutie van de Fuehrer te hebben.

1940

Testosteron is goed voor het tandvlees, zegt Daniel Eleazar Ziskin.

1942

Het 18-jarige paard Holloway is afgeschreven maar wint alsnog een wedstrijd. De arts Walter Kearns injecteerde het dier met testosteron.

1944

In concentratiekamp Buchenwald implanteert de Deense SS-arts Carl Vaernet stalen 'kunstmatige klieren' in homoseksuelen. De testosteron die de implantaten afgeven moet de mannen veranderen in hetero's. Sommige mannen overleven de operatie niet. Vaernet overleeft de oorlog, en leeft de rest van zijn leven in angst.

1944

De uit Duitsland gevluchte arts Eric Fels gebruikt testosteronpropionaat bij vrouwen met borstkanker. "One bedridden woman with a cancer that had spread to her bones was able to get up out of bed, now plays ping-pong every day." [Time May. 29, 1944]

1945

In Europa is WO2 voorbij. Twee miljoen Fransen zijn vanuit concentratiekampen, kazernes en gevangenissen op weg naar huis. Elke man die dat wil kan, desnoods in het geheim en helemaal gratis, een behandeling met testosteron krijgen van de Franse regering. Die heeft zojuist voor tientallen miljoenen aan testosteron ingekocht. Zo wil de Franse overheid verzwakte mannen laten aansterken, het herstel van de economie versnellen en het geboortencijfer opkrikken. [Time Jun. 25, 1945]

1945

Het boek The Male Hormone verschijnt. Het is geschreven door de Amerikaanse - maar met Nederlandse wortels - wetenschapsjournalist Paul de Kruif, en het gaat over testosteron. "A mixture of laboratory slang, movie-travelogue lyricism and man-to-man locker-room candor", typeert Time het boek. [Time May. 28, 1945]

De Kruif is een vijftiger die merkt dat hij ouder wordt. Gelukkig is er testosteron, het hormoon van de 'eeuwige jeugd'. De Kruif slikt dagelijks twintig tot dertig milligram methyltestosteron en is lyrisch over de effecten. "De testosteron die me zo laat voelen komt niet uit mijn eigen lichaam, maar daar schaam ik me niet voor. Het molecuul is hetzelfde als het testosteron dat stieren stieren maakt. Het is geleende mannelijkheid. Ik leef in geleende tijd. Maar wat dan nog?"

"We weten allemaal dat onze sporters vitaminepillen slikken", schrijft De Kruif ook. "Ik vraag me af wat er zou gebeuren met sporters als ze systematisch testosteron gaan gebruiken." Nog even geduld, Paul.

De Kruifs boek wordt een bestseller. De publicatie leidt tot paginagrote artikelen in Newsweek en Reader's Digest. Kritiekloos is The Male Hormone trouwens niet. De Kruif, die mannen interviewt die testosteron gebruiken, waarschuwt dat testosteron gevaarlijk kan zijn als het wordt misbruikt. "It may overstimulate a man sexually, and it cannot be used at all when prostatic cancer is present or dormant."

1947

Minder zin in seks? Wakker worden terwijl je nog moe bent? Geen ambitie meer? Pijntjes? Huilbuien? En ook nog ouder dan veertig? Meneer, u zit in de mannelijke menopauze. U heeft hormonen nodig. Twee psychiaters van het Canadese Royal Victoria Hospital schrijven in Psychiatric Quarterly dat ze een nieuwe ziekte hebben uitgevonden: de mannelijke menopause. [Time Oct. 27, 1947] Hun collega's geloven er helemaal niks van.

1950

In Psychosomatic Medicine schrijft de psychiater William Schonfeld over zijn proeven op jongens met een minderwaardigheidscomplex en weinig spierballen en/of een dikke buik. De psychiater heeft een uitstekende therapie ontwikkeld, vindt hij zelf. Hij zet de onzekere kiddo's op methyltestosteron en/of amfetamine. En als dat niet genoeg is om een echte kerel van je te maken, dan is er altijd nog de plastische chirurgie.

1945-1955

Amerikaanse bodybuilders gaan testosteronpreparaten gebruiken, blijkt uit interviews die historici later afnemen. De handboeken laten het anabolentijdperk steevast beginnen met de introductie van Dianabol in 1960. Foto's van sommige bodybuilders uit de jaren veertig en vijftig periode doen echter vermoeden dat anabolen al eerder hun weg naar de sport hebben gevonden. Zoals onderstaand kiekje van Arthur Harris. Genomen in 1952, denken we.

Gebruikte Harris testosteron? Het zou zomaar kunnen, aldus John Hoberman en anabolenexpert Charles Yesalis in de Scientific American, nummer 2, 1995. "Body builders epicentered on the west coast experimented with testosterone supplements in the 1940s and 1950s", schrijven ze. Dat leiden de twee onderzoekers af uit anecdotal reports. En dat is alles wat we erover hebben kunnen vinden.

1996

Het eerste wetenschappelijke bewijs dat testosteron sporters aan meer spieren helpt verschijnt in de New England Journal of Medicine. Tot die tijd hebben artsen altijd geloofd dat sporters niets hebben aan middelen als testosteron en groeihormoon.

Bronnen:
1. John Hoberman. Testosterone Dreams: rejuvenation, aphrodisia, doping. University of California Press, 2005.
2. Dean Hinitz, Charles Yesalis, Michael Bahrke. Performance-Enhancing Substances in Sport and Exercise. Human Kinetics, 2002.