20.08.2005

Godenzoon of genetische freak?

Het tienjarige spierenwonder Richard Sandrak - beter bekend als Little Hercules - is zonder twijfel het meest gespierde kind ter wereld. Sterker nog, omgerekend in kilo's is het dubbelgespierde manneke zelfs de sterkste mens van dit moment. Want hoeveel volwassenen kunnen met drie keer hun lichaamsgewicht bankdrukken? Nou ja - Richard Sandrak misschien. Straks, als hij groot is.

Richards vader, Pavel Sandrak, zag er op 10 jarige leeftijd anders uit dan zijn zoontje. De Tjechoslowaakse immigrant moest als schriel plattelandsknulletje wennen aan de tough streets van de Amerikaanse achterbuurten, waar gangs van jongeren met dezelfde etnische achtergrond als kemphanen tegenover elkaar stonden. Beu van de voortdurende rammelingen die hij van Latino's, Chinezen en black brothers kreeg, werd Pavel in de jaren zeventig lid van een karateschool.

Onder invloed van het martial arts-icoon Bruce Lee trainde Pavel dag in dag uit als een bezetene. Een bezetenheid die alleen kon voortkomen uit een diepgeworteld minderwaardigheidscomplex en een brandend verlangen zijn kwelgeesten klop te geven. Zijn pitbullachtige vasthoudendheid loonde uiteindelijk. In de loop der jaren schopte Pavel Sandrak het letterlijk en figuurlijk tot wereldkampioen karate.

Toen in 1994 Pavels zoontje Richard geboren werd, beloofde hij zichzelf dat hij hem een zelfde nare jeugd zou besparen. Vanaf zijn tweede jaar zetten hij en zijn vrouw Lena, een aerobicdocente, de peuter op een ‘dieet’ van karate en lichte haltertraining. Het ventje reageerde boven verwachting.

Een paar jaar later kwamen vader, moeder en zoon in contact met fitnesskampioene Sherry Goggin-Giardina en wedstrijdbodybuilder Frank Giardina. Het echtpaar maakte diepe indruk op Pavel. Sherry had zo'n beetje alle covers van bekende muscle mags als Physical, Ironman en Muscle & Fitness gehaald en was met haar fanatieke fitness lifestyle een frequente verschijning in Oprah Winfreys Oxygen. Frank Giardina was een voormalig zwaargewicht-wedstrijdbodybuilder met een universitaire graad in lichamelijke opvoeding. Zijn denkbeelden over de mogelijkheden van een vroeg aangeleerde leefstijl die is gericht op lichamelijke perfectie sloten naadloos aan bij Pavels minderwaardigheidscomplex.

Het verlangen van vader Sandrak om zijn kind onkwetsbaar te maken werd geleidelijk aan sterker. Frank Giardina zag op zijn beurt een ongelofelijke kans dit 'menselijke materiaal' naar eigen inzicht verder op te bouwen. De deal was snel gemaakt: in plaats van naar de peuterspeelzaal ging Richard dagelijks naar het fitnesscentrum van de Giardina's, waar hij intensieve kracht- en conditietrainingsprogramma's afwerkte. 's Avonds nam Pavel de training van het echtpaar over en liet hij zijn zoon twee uur oefeningen doen volgens zijn eigen martial arts-systeem. Omdat school het trainingsprogramma maar in de weg zou zitten, hield moeder Lena Sandrak haar kind thuis en nam ze zelf zijn zijn onderwijs ter hand.

Net als dat muzikale wonderkind Mozart, dat door zijn vader op 5-jarige leeftijd door Oostenrijk werd heengesleept, werd de kleine Hercules op allerlei shows en evenementen tentoongesteld. Het ventje had op vierjarige leeftijd al buikspieren waar de meeste volwassenen alleen maar van kunnen dromen, en beschikte over een voor zijn leeftijd fabelachtige kracht en uithoudingsvermogen.

Inmiddels is Richard 10 jaar. Hij heeft een maximale beurt van 120 kg bankdrukken bij een lichaamsgewicht van 34 kg. Dippen doet het manneke met 36 kg aan zijn middel en voor biceps doet hij barbell-curls met 45 kg. Hij stoot met een snelheid van 110 stoten in 15 seconden en voegt daar in een zelfde tijd ook nog 30 kicks aan toe. Zijn lenigheid is die van een slangenmens in het circus en hij maakt even makkelijk dubbele salto's voor als achterwaarts.

De Kleine Hercules was te zien bij televieshows als Ripley's Believe it or Not Jay Leno's The Tonight Show en is als Little Hercules de ster van het televisieprogramma Battledome, waarin allerlei worstelaars en krachtpatsers in het strijdperk treden. Diverse fabrikanten van sportvoedingssupplementen hebben de minderjarige voor een fors bedrag op de loonlijst en Richard is te zien in een aantal commercials voor producten die een 'gezonde uitstraling' behoeven. Arnold Schwarzenegger contracteerde de kleine enkele jaren geleden voor zijn bodybuildingwedstrijd Arnold Classic (2000). Kortom, de kassa rinkelt voor het spierenwondertje. Maar er rinkelen ook alarmbellen.

Het spierenwonderkind Richard Sandrak zou een klassiek geval van 'puur dressuur' kunnen zijn, en dat is op zich al een discutabele zaak. Immers, de jongen mag dan een voor zijn leeftijd ongelofelijk pak gortdroge spieren aan zijn lichaam hebben - zijn lichaamsvetpercentage is gemeten op 2 procent en dat is lager dan van de meeste wedstrijdbodybuilders. Je vraagt je daarom onwillekeurig af of het dieet en de zware training Sandraks lichamelijke ontwikkeling niet verstoort.

De professionele opinie van de Zweedse hoogleraar in de kindergeneeskunde Martin Ritzen laat niets aan duidelijkheid te wensen over: "Detta aer makabert och fullstaendigt onaturligt!", laat hij in de Zweedse versie van de Telegraaf weten. In het Nederands: "griezelig en volstrekt onnatuurlijk!" Zo'n zware training op jonge leeftijd kan de groei belemmeren, zegt Ritzen, en hij sluit niet uit dat het ventje anabolica heeft gekregen.

Die mening is in ieder geval zijn landgenoot Pekka Kanerva, dopingdeskundige, toegedaan. Kanerva: "Voor zo’n spierontwikkeling moet je hormonale huishouding op het niveau van een volwassene gebracht zijn. Je begint als jongen pas op 13-14 jarige leeftijd met de aanmaak van het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Natuurlijk, je komt wel eens een vreemde voortijdige rijping tegen, maar die is vaak van pathologische aard. Ik heb het sterke vermoeden dat dit kind anabolen met de paplepel heeft binnengekregen."

Bij het Nederlands Centrum voor Dopingvraagstukken zijn ze geschokt. Beleidsmedewerker en bewegingswetenschapper drs. Bart Coumans: "Dit ziet er weinig natuurlijk uit. Toen ik Sandrak voor het eerst op internet zag, dacht ik dat de beelden gemanipuleerd waren, maar mogelijk ligt die manipulatie elders. Ik moest denken aan een tip die we onlangs kregen van het dopingbureau van UK Sports, over kinderen van nog geen 11 jaar die anabolen gebruiken om van pestkoppen af te komen. Een verontrustende trend."

Dat er iets vreselijk mis is met het manneke, daar zijn de meeste mensen die Richard Sandrak hebben gezien het wel over eens. De vraag is echter hoe mis dan wel. Is het puur dressuur, doping - of nog erger?

Er zijn dopinggoeroes die Richard op wedstrijden hebben gezien, en geloven dat het erfelijke materiaal van de jongen is veranderd. Testomaster Brown, een bollenhandelaar die liever anoniem wil blijven, zegt er het volgende over: "Amerika is absoluut een land voor freaks! Alles kan. Ik ben ervan overtuigd dat er allerlei artsen en biowetenschappers in het geheim al experimenten uitvoeren waarvoor de publieke opinie nog niet rijp is. Je laten klonen, een baby krijgen op je 65ste, je aan een infuus met levensverlengende stoffen laten leggen, het kan hier allemaal, als je maar de juiste contacten hebt en met genoeg geld over de brug komt."

In het nuchtere Nederland heten zulke verhalen al gauw science fiction. De vooraanstaande Amerikaanse geneticus Lee Silver, auteur van het verontrustende boek Remaking Eden. Cloning, Genetic Engineering and the Future of Humankind waarschuwt het grote publiek echter "voor de ingrijpende aard van de moderne genetica". Volgens hem zouden"ouders een volledige zeggenschap kunnen krijgen over hoe hun kinderen eruit zullen zien en over welke eigenschappen ze beschikken". Silver spreekt over een scheiding tussen 'genetisch verrijkten', geboren uit mensen die nu nog alleen maar 'rijk' zijn, en 'natuurlijken', oftewel de klasse van mensen die niet genoeg geld heeft om ziekmakende genen te laten uitschakelen of 'supergenen' te laten aanzetten of inbrengen.

Als zou blijken dat Little Hercules een product van gentechnologie is, dan zou dat Silver niet verbazen. "Mensen hebben het idee dat zo'n scheiding alleen maar tot stand zou kunnen komen in een dictatuur waar een Hitlerachtige figuur mad scientists inzet om zijn snode plannen te verwezenlijken. In werkelijkheid zal het een kwestie van vraag en aanbod zijn. De vrije markt zal de gezondheid, intelligentie en prestatievermogen bepalen. En die vrije markt is er al."

Geschreven door Hans Wassink. Oospronkelijk gepubliceerd in Aktueel, 2002.