Met anabolen bleven turnsters klein, met groeihormoon gingen ze weer groeien

In een Duitse rechtszaak is aan het licht gekomen waarom zoveel vrouwelijke turnkampioenen uit de communistische DDR zo opvallend klein waren. Ze kregen van hun trainers het anabole steroid STS-646 om hun lengtegroei te stoppen. En als hun sportieve loopbaan achter de rug was, kregen ze injecties met groeihormoon om het groeiremmende effect van de anabole steroïden te compenseren. Voor turnster Heike M waren de gevolgen desastreus.

Heike M
Heike M is nu 52 jaar. Ze werkt als lerares, en ze heeft elke dag pijn. Haar gewrichten zijn beschadigd, waardoor ze lichamelijk slecht functioneert. Toen haar aanvraag voor een invalidenuitkering werd geweigerd, stapte ze naar een rechter. En die vroeg de moleculaire wetenschapper Werner Franke om zich in het dossier van Heike M te verdiepen.

Franke is een expert op het gebied van doping in Oost-Duitsland. Hij weet welke middelen artsen en trainers gebruikten, wie die middelen produceerden, en waar de dossiers zich bevinden waarin het dopinggebruik en de gevolgen daarvan gedetailleerd zijn beschreven. Meer over het dopingonderzoek van Franke lees je hier en hier.

In de jaren zeventig bereidden haar trainers Heike M voor op de Olympische Spelen van 1980. Ze kreeg blauwe pilletjes. "Extra vitamines", vertelden haar trainers. En die "extra vitamines" stopten haar groei. Hoewel M in de puberteit was, was ze in 1979 1.53 meter lang en woog ze 43 kilo. In werkelijkheid zat er in die pillen STS-646 of methyl-DHT [structuurformule hiernaast], een anabool steroid dat betrekkelijk weinig effect op de spiermassa had, maar wel de kracht en de agressie verhoogde - en in kinderen en pubers de groei van het skelet stopte.

In dat jaar stopte M met de sport. Ze was 16 jaar, maar lichamelijk gesloopt.

Sotropin-H
Nadat ze stopte met turnen stuurden haar artsen Heike M naar een kliniek voor topsporters, waar ze zes weken lang injecties kreeg met het groeihormoon Sotropin-H. Sotropin-H was een product van VEB Arzneimittelwerk Dresden, dat het hormoon won uit de hersenen van overleden mensen. De werknemers van dat bedrijf hadden overigens geen idee wat er met hun preparaten gebeurde. "Ze dachten dat onderzoekers die gebruikten voor dierproeven", vertelde Franke in een interview. "Of dat chemici ze nodig hadden om kristalstructuren te bepalen. Ze hadden geen flauw idee dat hun extracten werden gegeven aan mensen."

Synthetisch groeihormoon, dat wordt gemaakt door micro-organismen, kwam pas op de markt in de jaren tachtig van de twintigste eeuw - nadat onderzoekers hadden ontdekt dat biologisch groeihormoon de ziekte van Creutzfeldt-Jacob kan overdragen. Meer daarover lees je hier.

De injecties werkten. In een jaar werd M maar liefst tien centimeter langer.

Gezonder werd M niet door haar groeispurt. In de jaren tachtig constateerde een arts dat haar wervels waren versleten, haar triceps waren gescheurd, de aanhechtingen van haar elleboog waren verkalkt en haar heupgewricht was onherstelbaar beschadigd. Tot op de dag van vandaag doen M's schouders continu pijn, en kampt de ex-turnster met heftige hoofdpijnaanvallen en depressies.

Geen incident
Het geval van M staat niet op zichzelf. Wat met haar gebeurde, gebeurde ook met Dagmar Kersten, die in 1988 op de Olympische Spelen van Seoul zilver haalde [in de clip hieronder]. Ze was toen 1.53 meter land en woog 43 kilo. Kersten is nu 44 jaar, en erkend als slachtoffer van de dopingpraktijken van de DDR. Alleen al aan haar voet is ze inmiddels zes keer geopereerd.

Het DDR-dopingprogramma begon in de jaren zestig, en ging door tot na de val van de muur in 1989. In die periode werden de turnsters steeds kleiner, vertellen de statistieken. Door het onderzoek van Werner Franke, en de verklaringen van Heike M, Dagmar Kersten en nog veel meer andere turnsters, weten we dat DDR-trainers op grote schaal preparaten als STS-646 gebruikten om turnsters van tien tot zestien jaar klein te houden.

Een geringe lengte is in de turnsport nu eenmaal een voordeel. Dat was in de DDR zo, en dat is het nu nog steeds.

In een interview met Der Spiegel vertelde Werner Franke dat diezelfde praktijken die het leven van Heike M en Dagmar Kersten hebben verziekt ook nu nog in het turnen plaatsvinden - en nee, niet alleen in Duitsland. "In 1998 hebben Amerikaanse onderzoekers nog over geschreven over het systematisch gebruik van anabolen bij kinderen in de turnsport. Het is al erg genoeg dat volwassen sporters doping gebruiken. Maar dat kinderen van tien, twaalf, veertien jaar dat doen... Dat is toch van de gekke?"

Bron:
Der Spiegel 2015 35;100-2.

Meer:
Halotestin en Substanz XII, het geheime monster-anabool van de DDR (30-12-2006)
De geheime dienst orkestreerde de Oost-Duitse dopingnachtmerrie (11-8-2006)
De dopinggeheimen van de DDR (23-7-2004)