23.11.2002

Nazi-amfetaminecocktail D-IX had geschiedenis kunnen veranderen

De Nazi's hebben tijdens de tweede wereldoorlog op gevangenen geëxperimenteerd met stimulerende middelen, die Hilters troepen onoverwinnelijk moesten maken. Dat zegt criminoloog Wolf Kemper in zijn boek Nazi's on Speed. De proeven vonden in 1944 plaats in het concentratiekamp Sachsenhausen, ten noorden van Berlijn.

Een preparaat waarmee de Duitsers legeronderzoekers proeven deden heette D-IX. De pillen bevatten een mix van cocaïne, pervitin [eigenlijk: methamphetamine] [structuur hiernaast] en een morfine-achtige stof. De onderzoekers hoopten dat de cocktail de terugtrekkende Duitse soldaten meer vechtlust zou geven en zou veranderen in een superleger zonder angst, pijn en vermoeidheid. Het hoofd van het onderzoeksteam was een farmacoloog uit Kiel, die zijn orders rechtstreeks van Hitlers hoofdkwartier ontving.

"De Nazi's experimenteerden met cocktails van verschillende middelen, waarin altijd wel cocaïne zat", vertelde Kemper aan een journalist van persbureau Reuters. "De soldaten moesten de middelen zonder problemen kunnen nemen. De onderzoekers ontwikkelden daarom een kauwgum waarin de middelen zaten."

De proeven in het concentratiekamp waren bedoeld om de mogelijkheden van het middel te achterhalen. Artsen lieten achttien gevangenen met een bepakking van 20 kilo negentig kilometer marcheren zonder rust. De gevangen wisten dat de artsen hen gebruikten voor een proef met een energiepil, schreef ooggetuige Odd Nansen in zijn dagboek. "Eerst zongen en floten ze. Maar na 24 uur marcheren stortten de meesten in."

De Nazi's waren enthousiast over D-IX en wilden de drug graag in gebruik nemen. Voordat het zover was, hadden de geallieerden de oorlog echter al gewonnen. Als het D-IX-project zes maanden eerder was beëindigd, had de drug de soldaten waarschijnlijk kunnen bereiken. En, schrijft Kemper, dan was de laatste fase van de oorlog misschien anders verlopen. "Tegen het einde van 1944 waren de Nazi's wanhopig op zoek naar nieuwe soldaten", zegt hij. "Dus gebruikten ze ouderen en jongeren. Ze hadden iets nodig om ze op te peppen." Ook de geallieerden deden in die tijd trouwens proeven met amfetamine-achtige stoffen op soldaten.

De Duitsers voorzagen hun soldaten al in 1939 van pervitin. In dat jaar produceerde de Duitse farmaceutische industrie 29 miljoen pillen voor het leger. Die zaten, ondanks waarschuwingen van bezorgde artsen, in elke militaire eerstehulpkit als middel tegen uitputting.

Opvallend is dat de Nazi's fel gekant waren tegen het gebruik van drugs door burgers. Ze noemden cocaïne 'duivelsstof' en voerden campagne tegen het middel, dat in de jaren twintig en dertig bij de intellectuele bovenlagen in zwang was.

Kemper werkte drie jaar aan zijn boek over het gebruik van drugs in het leger en de samenleving in de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw. Het materiaal ervoor dook Kemper samen met zijn collega's op uit archieven van het leger en universiteiten.

Bronnen:
1. The Third Rush: coke as the last Nazi weapon. Sapa-AFP, 17-11-2002.
2. Jeevan Vasagar. Nazis tested cocaine on camp inmates. The Guardian, 19-11-2002.
3. Hannah Cleaver. Book Reveals Last-Ditch Nazi Plan To Energize Soldiers. Reuters, 19-11-2002.
4. Nazis on speed - new report says drug could have changed history. Ananova, 18-11-2002.