28.02.2007

Studie: vitaminepillen verkorten het leven

Het liegt er niet om, de meest recente publicatie van Goran Bjelakovic in JAMA. De meeste vitamines in pilvorm verhogen de kans op een voortijdige dood, ontdekte hij.

Bjelakovic verzamelde alle studies naar de effecten van anti-oxidante vitamines en mineralen bij elkaar, gooide de onderzoeken die niet deugden weg en analyseerde toen de resterende gegevens. Die kwamen uit 47 trials en betroffen 180.000 mensen.

De resultaten van het onderzoek zie je in de onderstaande tabel. Voordat je die bekijkt moet je weten dat selenium in pilvorm volgens de analyse de schadelijke werking van vitamines in pilvorm verzachtte. Je kunt daar om te beginnen uit afleiden dat, als je dan toch een vitaminepil wilt slikken, je beter kunt kiezen voor een preparaat met selenium.

Beta-caroteen verhoogde de kans op sterfte. Dat was te verwachten. De mate waarin was echter verrassend mild, als je bekijkt hoeveel slechte publiciteit beta-caroteen heeft gehad.

Het kwalijke effect is niet significant als je beta-caroteen combineert met selenium. Voor vitamine A en vitamine E geldt hetzelfde. Vitamine A is de grootste boosdoener. Als er zoiets als een ideale vitaminepil bestaat, dan zit daar waarschijnlijk geen vitamine A in.

Vitamine C verhoogt de sterftekans niet, maar maakt die kans ook niet kleiner.

Selenium werkt wel, en lijkt een beetje bescherming te bieden. Maar als de onderzoekers heel streng kijken welke studies ze wel of niet gebruiken, dan blijft ook dat effect niet overeind.

Al met al zijn de effecten die de studie vindt klein. Slikkers van vitaminepillen hebben, alles bij elkaar genomen, vijf procent meer kans om te overlijden dan niet-slikkers. Als je kijkt naar de effecten van roken dan is dat effect minder dan helemaal niks. De sterftekans van rokers is misschien wel 2000 tot 2500 procent verhoogd. Maar het is toch relevant, vinden de onderzoekers, nu de marketingmachines van de supplementenindustrie tientallen procenten van de bevolking aan de pillen heeft gekregen.

De onderzoekers hebben niet bepaald waaraan de vitaminegebruikers overlijden. "In all likelihood, what they died from is what people normally die from", zegt onderzoeksleider Cristian Gluud in een interview. "Maybe accelerated artherosclerosis, maybe cancer." [AP February 27, 2007]

De onderzoekers besluiten hun artikel met de opmerking dat hun bevindingen uitsluitend betrekking hebben op supplementen met synthetische anti-oxidante vitamines. "Because we examined only the influence of synthetic antioxidants, our findings should not be translated to potential effects of fruits and vegetables."

Niet iedereen is het met de studie eens. Meir Stampfer, die als epidemioloog is verbonden aan Harvard, blijft gewoon zijn vitaminepillen slikken. Dat zegt de hoogleraar in een interview met Associated Press. Volgens Stampfer hebben de onderzoekers allerlei studies bij elkaar gegooid die niet bij elkaar horen "because they looked at various combinations and doses of antioxidants tested in different groups of people. The trials ranged from a three-month study of 109 elderly nursing home residents to a 12-year study of 22,071 male doctors."

Een andere kritikaster is Balz Frei van het Linus Pauling Institute van Oregon State University. Tweederde van de studies die de onderzoekers gebruikten hebben betrekking op mensen met kanker, aderverkalking of een andere ziekte, benadrukt hij. "We weten inmiddels dat anti-oxidanten geen ziekten genezen." [Guardian February 28, 2007]

Bron:
JAMA. 2007;297:842-857.