Zijn anabole steroïden levensverlengers?

Anabole steroïden verlengen misschien de levensduur doordat ze veroudering vertragen. Of misschien vergroten ze de kans op kanker op een veel fundamentelere manier dan endocrinologen vermoeden. Die op het eerste gezicht tegenstrijdige conclusies kun je trekken uit een humane studie die Amerikaanse artsen hebben gepubliceerd in de New England Journal of Medicine.

Telomeren
Yup, we gaan het weer hebben over telomeren. Telomeren zijn de uiteinden van de chromosomen in het DNA. Elke keer dat je cellen delen worden telomeren een stukje kleiner. Als de telomeren zijn weggesleten, kan een cel niet meer delen. Hoe sneller je telomeerlengte afneemt, hoe sneller verouder je.

Sommige mensen hebben door een genetische afwijking een versnelde afname van hun telomeerlengte. Een symptomen van die afwijking is bloedarmoede. Beenmergcellen zijn door de versnelde celveroudering niet in staat voldoende bloedcellen aan te maken. Artsen gebruiken al tientallen jaren anabole steroïden als danazol [structuurformule hierboven] tegen die vorm van bloedarmoede. Hoe danazol precies de aanmaak van bloedcellen normaliseert is niet bekend.

De onderzoekers vroegen zich af of danazol misschien iets doet met de telomeerlengte. Ze baseren zich op een in vitro-studie uit 2009 waarin androgenen het enzym telomerase activeren in menselijke cellen. [Blood. 2009 Sep 10; 114(11):2236-43.]

Studie
De onderzoekers experimenteerden met twee dozijn patiënten. Ze hadden met elkaar gemeen dat de lengte van hun telomeren door een genetische afwijking sneller afnam dan normaal. Daardoor konden ze bijvoorbeeld niet genoeg bloedcellen aanmaken.

De proefpersonen kregen dagelijks twee doses van 400 milligram danazol. In totaal slikten de proefpersonen dus 800 milligram danazol per dag.

Resultaten
In de 2 jaar dat de proefpersonen danazol kregen nam de lengte van hun telomeren toe, vertelt de figuur hieronder. Toen de toediening was afgelopen, was een jaar later het effect grotendeels weer verdwenen.

De figuur hieronder laat zien hoeveel de telomeerlengte in normale individuen afneemt [Normal], en hoe groot die afname is bij personen die versneld telomeren verliezen [Telemeropathy]. In diezelfde figuur zie je ook - nogmaals - het effect van danazol op de telomeerlengte.

Conclusie
"Our results may have broader relevance for the frequent use of androgens for blood diseases in the developing world and for testosterone replacement in aging men in developed countries", schrijven de onderzoekers. "Longevity has been linked to telomere attrition rates in mammals." [Cell Rep. 2012 Oct 25;2(4):732-7.]

Dat klinkt goed, maar de onderzoekers voegen daar aan toe dat het mes misschien aan twee kanten snijdt. "Telomere attrition and dysfunction have been implicated in the development of cancer in both mice [Nature. 2000 Aug 10;406(6796):641-5.] and humans." [JAMA. 2010 Sep 22;304(12):1358-64.] [JAMA. 2010 Jul 7;304(1):69-75.] [Blood. 2015 Jan 22;125(4):706-9.]

"The advantages and risks associated with the modification of telomere loss will need to be assessed in attempts to alter physiologic aging in humans."

"Evolution to myelodysplastic syndrome or acute myeloid leukemia has been infrequent in historical studies of androgen treatment for bone marrow failure. [Am J Med 1981; 71: 543-51.] The mitigation of telomere erosion by sex hormones may abrogate early molecular steps in chromosome instability and oncogenesis and warrants investigation in clinical trials."

Bron:
N Engl J Med 2016;374:1922-31.

Meer:
Dean Ornish-dieet activeert telomerase en verjongt je cellen (13-5-2012)
Meditatie vertraagt moleculaire veroudering door activering telomerase (11-5-2012)
Humane studie: visvetzuren vertragen veroudering op moleculair niveau (21-1-2010)