Het bestaat: verslaafd aan wortels

Je verorbert dagelijks een kilo of meer aan rauwe wortels, je oogwit en je huid verkleuren oranje en je raakt in paniek als je ineens ontdekt dat je geen winterpenen meer in voorraad hebt. In dat geval ben je waarschijnlijk verslaafd aan rauwe wortels. Het is zeldzaam, maar het komt voor. Een Tsjechische psychiater beschreef enkele decennia geleden drie gevallen.

Hypercarotenemia
Toen Ludek Zerny, een Praagse psychiater die was verbonden aan een psychiatrische kliniek, in de literatuur ging kijken of er iets bekend was over een merkwaardige vorm van verslaving waarop hij was gestuit, vond hij artikelen over 'hypercarotenemia'. Dat is een verschijnsel dat ontstaat als mensen zoveel carotenoïden als bèta-caroteen, alpha-caroteen, beta-cryptoxanthine, lycopeen, luteïne en zeaxanthine consumeren dat hun huid oranje verkleurt.

In 1966 schreven de artsen John Hughes en Richard Wooten bijvoorbeeld een artikel over hypercarotenemia in JAMA. Daarin beschreven ze twee landarbeiders, die ongewoon veel wortels en tomaten aten, en daardoor een oranjekleurige huid kregen. [JAMA. 1966 Aug 29;197(9):730-1.] "The Orange People", heet de publicatie, en als je in de literatuur gaat zoeken naar informatie over hypercarotenemia kom je het geheid tegen. Het is een klassieker.

In die literatuur kun je lezen dat artsen hypercarotenemia vooral vinden bij mensen met een lichte huidskleur. Da's logisch. Een verkleuring van een lichte huid merk je sneller op dan een verkleuring van een donkere huid. Maar net als bij lichtgekleurde mensen kan bij donkere mensen een extreme consumptie van wortelen de voetzolen en handpalmen een oranje kleur geven.

Wortelverslaving: geval 1
De literatuur maakte echter geen melding van de psychologische kant van een overmatige inname van wortels. En met die psychologische kant was Zerny meerdere keren geconfronteerd. Hij had tot drie keer mensen ontmoet die aan rauwe wortels verslaafd waren geraakt.

In 1954 gebeurde dat voor de eerste keer, vertelt Zerny in zijn artikel dat in 1992 verscheen in de British Journal of Addiction. In een instelling ontmoette hij een vrouw die elke dag een kilo rauwe wortels at, en vertelde dat ze in paniek raakte als ze 's winters in de winkels geen wortels kon kopen. [In 1954 was Tsjechië communistisch. Communisme is een politiek systeem waarin een elite van ideologen - verenigd in 'De Partij' - de economie op ideologisch verantwoorde wijze in de soep laat lopen.]

Dat de vrouw niet uit haar nek kletste bewees haar uiterlijk. Haar oogwit en haar huid waren oranje. Zerny wist niet hoe het met haar afliep. Hij verloor de vrouw uit het oog.

Wortelverslaving: geval 2
Medio jaren tachtig ontdekte Zerny een ander geval van wortelverslaving - een vrouw van halverwege de dertig die, toen ze tijdens haar zwangerschap stopte met roken, wortels was gaan eten en daaraan verslaafd was geraakt. Ze had een oranje huid, en vertelde dat ze net zo verslaafd aan wortels was als aan roken. Ze raakte in paniek als ze geen wortels meer had. Ontdekte ze, als de winkels dicht waren, dat ze door haar voorraad heen was, dan leende ze wortels bij haar buren.

Toen haar omgeving grapjes over haar wortelconsumptie ging maken, ging ze stiekem wortels eten. Soms stal ze wortels uit een stal, die eigenlijk bedoeld waren voor paarden.

Zerny onderzocht haar bloed - en ontdekte afwijkingen.

Uiteindelijk wist de vrouw haar verslaving te overwinnen. Toen Zerny haar bloed nogmaals analyseerde waren de afwijkingen verdwenen. Ze waren het gevolg van het wortelgebruik, niet de oorzaak ervan.

Tijdens het koken stopte de vrouw een keer een rauwe wortel in haar mond. Ze merkte dat ze moeiteloos weer verslaafd zou kunnen raken.

Wortelverslaving: geval 3
Een derde geval dat Zerny beschreef betrof een man die wilde stoppen met roken en op wortels ging kauwen om zijn trek in sigaretten te beteugelen. Al snel raakte hij verslaafd, en at hij zoveel winterpenen dat hij dat merkte in zijn portemonnee. Hij moest bekennen dat voor hem stoppen met roken makkelijker was dan stoppen met wortels kauwen.

Slot
Zerny kon de drie gevallen in zijn publicatie niet verklaren, maar het viel hem op dat al zijn drie wortelverslaafden rookten, en hun wortelverslaving van eenzelfde orde als hun tabaksverslaving. Zat er in wortels dan een verslavende stof die iets doet met de nicotinereceptor? Was bèta-caroteen misschien verslavend?

Of was het het kauwen dat verslavend werkte? Het lijkt er wel een beetje op. Zijn drie wortelverslaafden waren niet afhankelijk van gekookte wortels, en voelden zich ook niet aangetrokken daartoe.

Zerny schreef zijn stuk om zijn collega's op het merkwaardige fenomeen attent te maken. Misschien wisten zij meer...

Bron:
Br J Addict. 1992 Aug;87(8):1195-7.

Meer:
Wortels zijn gezonder als je ze niet schilt (27-6-2020)
Minder kans op darmkanker door een paar rauwe wortels per week (12-4-2020)
Dierstudie levert meer aanwijzingen voor kankerremmende werking van wortels (11-4-2020)
Polyacetyleen, de onbekende kankerremmer in wortel (29-3-2020)

Zonnebaden is verslavend Als je dwangmatig in de zon of onder de zonnebank ligt te bakken, dan ben je misschien verslaafd aan ultraviolette straling.	Verslaving doorbreken? Kans op succes is groter met 100 milligram DHEA per dag Als je in het nieuwe jaar graag wilt stoppen met verslavende gewoonten, denk dan eens aan DHEA.	Drugsverslaving overwinnen? Dat gaat beter met krachttraining Opmerkelijke uitkomsten van een trial.